در رابطه با روحیه و حوصله نداشتن برای درس توجهتان را به مطالب زیر جلب می کنیم:
هر رفتاری که انسان انجام می دهد ناشی از تعامل سه عنصر هدف، انگیزه و نیاز است. چرا وقتی ما تشنه می شویم سراسیمه به هر طرفی می رویم تا آب بدست آوریم و رفع عطش کنیم. زیرا نیاز به آب داریم و کم بود آب در بدن ما موجب انگیختگی فیزیولوژیکی ما می شود و ایجاد انگیزه می کند در نتیجه بر رسیدن به «هدف» یعنی آب همه سعی و تلاش خود را بکار می گیریم اگر شما می خواهید انگیزه مطالعه کردن بیشتری پیدا کنید در مرحله اول باید هدف خود رامشخص کنید وقتی مشخص شد که شما چه هدفی دارید طبعا برای رسیدن به آن هدف احساس می کنید نیازمند به چیزهایی هستید که از طریق مطالعه و درس خواندن بدست می آید. در نتیجه...
متن کامل این مبحث را در ادامه مطلب بخوانید.
برای دستیابی به آن چیزها برنامه ریزی می کنید و سپس بر اساس آن برنامه عمل می کنید. بدون تردید شما به خاطر هدفی تلاش کردید تا در کنکور سراسری قبول شوید و به دانشگاه راه پیدا کنید حال که وارد دانشگاه شدید باید توجه داشته باشید که هدف شما چه بود زیرا بعضی از دانشجویان یا هدف نهایی خود را گم می کنند یا اهداف واسطه ای را به عنوان هدف نهایی تلقی می کنند که در هر دو صورت دچار نوعی سردرگمی می شوند و انگیزه ای برای مطالعه ندارند حال آنکه وارد دانشگاه شدن در واقع آغاز راه است و برای طی کردن این راه باید شبانه روز تلاش کرد و از همه امکانات بهره جست تا به هدف رسید. راهکارهای زیر انگیزه شما را برای مطالعه افزایش می دهد سعی کنید با جدیت به آنها عمل کنید. 1. تعیین اهداف (هدف کوتاه مدت _ دراز مدت ، اهداف واسطه ای ، رفتاری و هدف نهایی) 2. برنامه ریزی صحیح برای اوقات شبانه روزی 3. انتخاب دوستانی منظم و با انگیزه و اجتناب از ایجاد رابطه دوستی با افراد بی انگیزه و سردرگم 4. مطالعه کتاب «رمز پیروزی مردان بزرگ» از جعفر سبحانی بسیار مفید است.
مطالعه و کتابخوانى کارى بسیار حساس و مهم است. جانسون در کتاب «هنر کتاب خواندن» مىگوید: «کتب مىتوانند در شمار دوستان ما در آیند. ما مىتوانیم به جست و جوى آنها برویم تا ما را به خودمان بشناسانند. اما این توانایى را نیز دارند که در ما تأثیر کنند و درهاى زندگى را به روى ما بگشایند یا ببندند. مىتوانند ما را در پناه خود گیرند یا از میان بردارند. از ما پشتیبانى کنند یا منکوبمان سازند. کتابها چون زبانند که بهترین و در عین حال بدترین چیزها است».
8نکته در ارزش مطالعه:
1. حضرت رسول اکرم(ص) مىفرماید: یک ساعت تفکر از شصت سال عبادت برتر است.
2. کاردیل مىگوید: آنچه را مىتوان بعد از بیستسال تجربه آموخت، مطالعه صحیح در یک ساعت به ما مىآموزد.
3. دکتر مانفرد وسپل در کتاب «چگونه فرزندم را به مطالعه علاقهمند کنم؟» به نکته بسیار زیبایى در ارزش مطالعه اشاره مىکند. یادگیرى، آموزش، رشد و تکامل شخصیت حتى در جوامع مدرن، با خواندن و نوشتن مرتبط است. در سدههاى اخیر که وسائل صوتى - تصویرى پیشرفته و وسائل الکترونیکى مانند کامپیوتر و امکاناتى چون اینترنت و... یک حرکت دسته جمعى را براى قبضه نمودن جهان آغاز کردند، برخى از متخصصان، خبر از پایان دوره کتاب و کتابخوانى دادند. اما چه در مورد بزرگسالان و چه در مورد کودکان، با وجود افزایش توجه به وسایل ارتباط جمعى مذکور، میزان مطالعه عمومى کاهش نیافته است. این نکته بسیار قابل تأملى است.
4. بارباراکینگ مىگوید: نباید مطالعه روزانه را ترک کنیم؛ زیرا بدین وسیله مىتوانیم از میان ازدحام شتاب آلود زندگى روزمره، لحظهاى آرامش به دست آوریم.
5. شکسپیر: کتاب بزرگترین اختراع بشر است.
6. ریچارد استیل: مطالعه همان اثرى را در وجود آدمى مىگذارد که ورزش در بدن انسان ایجاد مىکند.
7. مونتسکیو: مطالعه کتاب یعنى تبدیل ساعات سلامت بار به ساعات لذتبخش.
8. همو مىگوید: کتاب عمر دوباره است که مىتوان با مقدارى پول تجربه تمام عمر بزرگترین عقلاى عالم را تصرف کرد.
9 نکته در مکان مطالعه:
دکتر فیل ریس در کتاب «500 نکته درباره مطالعه» و دکتر عین الله خادمى در کتاب «مطالعه روشمند» آوردهاند:
1. برخى افراد ترجیح مىدهند در سکوت مطالعه کنند و برخى در سروصدا. بعضى صندلى راحتى را مىپسندند و بعضى دراز کشیدن یا نشستن رسمى را. اصلاً وسواس به خرج ندهید و در هر حالتى که راحتتر هستید مطالعه خود را آغاز کنید.
2. اگر مکان مطالعه شما کمى آشفته و به هم ریخته است مرتب کردن آن را به نیم ساعت پس از مطالعه موکول کنید؛ چرا که در این صورت در حین مرتب کردن اتاق به مطالبى که مطالعه کردهاید فکر خواهید کرد و زمان مفیدى را از دست نخواهید داد.
3. گاهى اوقات از مکانهاى استثنایى و هیجانانگیز استفاده کنید تا مطلبى که مطالعه مىکنید همراه آن خاطره در ذهن شما ماندگار شود؛ مثلاً در یک شب بارانى با یک چتر و یک چراغ قوه زیر باران روید و مطلب را مطالعه کنید و یا در یک مکان تاریخى و قدیمى به تفکر و مطالعه در مورد مطلب مورد علاقه خود بپردازید.
4. اگر امکان داشته باشد موضوع مورد مطالعه شما با مکانى که انتخاب مىکنید هماهنگى و سنخیت داشته باشد، به افزایش بهرهورى شما کمک بسیار مىکند. این هماهنگى همچنین شامل وجود ابزار و لوازم مورد نیاز نیز مىشود.
5. قبل از انتخاب محل مطالعه خود، چند خصوصیت عمده و ایدهآل براى مکان مطالعه در ذهن خود لیست کنید تا راحتتر بتوانید آن را بیابید .
6. در مکان مطالعه شما راهى براى خیره شدن به دور دست وجود داشته باشد؛ چرا که توقف در مطالعه و چشم دوختن به بىنهایت در افزایش کارآیى مطالعه بسیار سودمند است. حداقل گاه گاهى به سقف اتاق خیره شوید!
7. هیچگاه مطالعه خود را به حضور در مکان خاصى مشروط نکنید؛ زیرا در این صورت بهانهاى مىیابید که در سایر مکانها از مطالعه بگریزید. به یاد داشته باشید که در حقیقت «مکان مطالعه جایى است که شما هستید».
8. دقت کنید میزان نور، دماى محیط، فرم صندلى و سایر شرایط در مکان مطالعه شما به گونهاى نباشد که شما را خواب آلوده کند.
9. تهویه خوب و هواى پراکسیژن در مکان مطالعه شرطى حیاتى است.
10 نکته در روش مطالعه:
1. به قول آدریل جانسون، خوب کتاب خواندن را نمىتوان از خواص مادرزادى دانست. براى قرائت، بدون شک پرورش خاصى لازم است.
2. بهترین روش کتابخوانى در مجموع روشى است که خواننده در این کار بتواند زیبایىهاى چیزى را که مىخواند دریابد و به هنگام لزوم معایب آنها را بفهمد و این البته از راه پرورش و ممارست حاصل مىگردد.
3. در معانى کلماتى که براى نخستین بار به آنها بر مىخورید دقت کنید. بیهوده تصور نکنید که سیاق مطلب آن معانى را براى ما کشف مىکند. همان زمان بهترین وقت براى رفتن به سراغ فرهنگ لغت است.
4. امیل فاگه، نویسنده فرانسوى، عقیده دارد که باید در خواندن کتاب استقامت داشته باشیم. استقامت لجاجت نیست بلکه نوعى بردبارى است که ذوق ما را مىپرورد و درک ما را عمیق مىکند.
5. مون تنى، دانشمند شهیر فرانسوى، در باره انتخاب کتاب و روش کتابخوانى نظرهایى بسیار بدیع و زیبا دارد. یکى از این عقاید آن است که براى وصول به عمق معناى یک کتاب خوب باید آن را دوبار بخوانیم و با آن تماس دائمى داشته باشیم. یک اثر پربها ما را مدتها سعادتمند مىسازد. نمىتوانیم با یک بار خواندن به این درجه از خوشبختى برسیم؛ هر چند در این یکبار دقت فوق العاده به کار بریم.
6. همچنین وى معتقد است، اگر بخواهیم از کتابى که خواندهایم نظر صائبى پیدا کنیم باید راجع به آن گفت و گو کنیم. کتب خوب باب گفتوگوهاى پرثمر را به روى ما مىگشایند. این همان چیزى است که ما آن را مباحثه مىنامیم.
7. در کتاب «500 نکته درباره مطالعه» آمده است که یکى از روشهاى خوب مطالعه استفاده از یادداشت بردارى است. فقط توجه کنید که به جاى یادداشت، رونویسى نکنید! طرحهاى گوناگون بریزید. نکات مهم یادداشت را برجستهتر بنویسید. اگر مطلبى را درک نمىکنید، به صورت سؤال یادداشت بردارید.
8. در کتاب «روشهاى تسریع در خواندن و درک» پیشنهاد شده است هنگام مطالعه ابتدا خلاصه مطلب را که اغلب در ابتداى مقاله یا کتاب آمده است، بخوانید. سپس عنوانها و فهرست اجمالى کتاب را مطالعه کنید سپس چند سطر از ابتداى هر عنوان را مطالعه کنید؛ زیرا مهمترین مطالب معمولاً در همین خطوط اولیه هستند. در نهایت سایر توضیحات و تفاسیر کتاب را بر اطلاعات خود بیفزایید.
9. از همان زمان مطالعه، براى به کار بستن آنچه مىآموزید برنامهریزى کنید. به قول تولد: «مطالعه و عمل نکردن مانند شخم زدن و بذر نپاشیدن است».
10. بیکن جمله زیبایى در این باره دارد: «برخى کتب را باید چشید، بعضى دیگر را باید بلعید و قلیلى را هم باید جوید و هضم کرد!.
5 نکته در موضوع مطالعه:
1. امام على(ع) جستن دانشى را نیکو مىشمارند که موجب اصلاح وجود آدمى گردد. «دانشى که تو را اصلاح نکند گمراهى است.»
2. دکتر آدریل جانسون مىگوید: ما وقت نداریم و نمىتوانیم هر چه را که منتشر مىشود بخوانیم. باید انتخاب کنیم؛ ولى اگر در این انتخاب خود را به دست تصادف بسپاریم، ممکن است به راههاى پیموده شده برسیم و اگر در انتخاب خود بینا نباشیم، ممکن است در راهى بیفتیم که دیگران فرسنگها از آن را پیمودهاند. بنابراین، بهتر است قبل از انتخاب موضوع مطالعه خود به چکیده مقالات و خلاصه آثار مهم در زمینه علمى که به آن علاقهمندیم سرى بزنیم تا جایگاه خود را در موضوع مطلوب خود دریابیم.
3. همچنین او عقیده دارد، هنگام انتخاب یک کتاب ابتدا از خود بپرسیم خصوصیات فکرى ما و طبع کنجکاو و حساس ما که منبع بسیارى از شعفها و حزنهاى ما است طالب چیست؟ شعر؟ روانشناسى؟ حکمت؟ هنر؟ بدین ترتیب، زمینهاى براى کار در موضوعى که بدان علاقه داریم فراهم مىآوریم و حدودى براى خود ترسیم مىکنیم؛ چه همان طور که گفتیم دانستن همه چیز غیر ممکن است.
4. آندره مورو عقیده دارد، بعد از کتب آسمانى شریفترین و مفیدترین کتابها بیوگرافىها هستند. به قول رنه دکارت مطالعه یگانه راه آشنایى با بزرگان روزگار است که قرنها پیش از این در دنیا به سر بردهاند و اکنون زیر خاک منزل دارند.
5. ارل.اف - رسکامون مىگوید: چنان که در انتخاب دوست براى خود دقت مىکنید، در انتخاب نویسنده نیز براى خواندن خود دقت کنید.
12 نکته در کارآیى مطالعه:
1. کیفیت مطالعه را بالا ببرید. به روخوانى سطحى در حالت پراکندگى فکر قناعت نکنید. با مفهوم ومعناى مطلب ارتباط برقرار سازید تا آنچه را که مورد نیاز است به خوبى درک کنید.
2. حجم مطالعه حواس شما را پرت نکند. مطالعه بیشتر و سریعتر تنها بهانههایى براى بیشتر دانستن است. پس ابتدا آنچه را مىخواهید بدانید و بفهمید برداشت کنید و آن گاه با کلمات «سرعت» و «بیشتر» وسوسه شوید.
3.قبل از آن که از موضوع اصلى کتاب منحرف شوید و به مطلب دیگرى بپردازید، قسمتهایى را که دوست دارید به خاطر بسپارید، مشخص کنید.
4. حتماً براى مطالعه خود برنامهریزى داشته باشید. این که قصد یادداشت بردارى دارید یا خیر، در مورد چه موضوعى باید تمرکز کنید، چه سؤالاتى در ذهن دارید که در این کتاب جواب آنها را مىجویید و... همه باید از قبل برنامهریزى شده باشد.
5. باید کتابى که مطالعه مىکنید مختص به خود شما باشد تا به راحتى در آن علامتگذارى و نکته نویسى کنید. استفاده از مداد یا ماژیک رنگى به شما امکان مىدهد تا در مراجعه مجدد به کتاب بهره بیشتر ببرید. هر چند نباید این خطوط رنگى استفاده شما از سایر خطوط کتاب را کاهش دهد.
6. هنگام مطالعه همواره یک قلم در دست داشته باشید؛ زیرا مطالعه آنگاه کارآیى مطلوب مىیابد که همراه با مطالعه سؤالات ذهن خود را با آموزههاى کتاب تطبیق دهید و در حاشیه آن یادداشت کنید.
7. میان مطالعه و سایر کارهاى خود تعادلى به وجودآورید که هم از خواندن خسته و دلزده نشوید و هم تجربه و عمل را به بهرهورى مطالعه خود بیفزایید.
8. مطالعه پراکنده باموضوعات متنافر و متناقض موجب کاهش بهرهورى شما مىشود. حتى الامکان در نوع کتابى که براى مطالعه انتخابى مىکنید مطالعات قبلى خود را در نظر آورید تا نظم فکرى شما به هم نخورد.
9. اگر بتوانید از هر کتابى که مىخوانید نکات مهم و کلیدى آن را خلاصهبردارى کنید، بر کارآیى مطالعه شما مىافزاید. این راهکار آنگاه ارزشمندتر مىشود که خواننده به زبان و عبارات خودش مطالب را یادداشت کند.
10. به یاد داشته باشید علاقه و انگیزه در مورد مطلبى که براى مطالعه انتخاب کردهاید به بهرهورى شما از آنچه مىخوانید بسیار مىافزاید.
11. گاه مقرر ساختن یک پاداشِ مشروط براى مطالعه حجم خاصى از کتاب به هیجان و لذت مطالعه مىافزاید و نوعى اثر تشویقى بر فرد مىگذارد. این پاداشها مىتواند دیدن یک برنامه تلویزیونى، رفتن به مکانى خاص، انجام یک فعالیت مورد علاقه یا حتى خوردن یک خوراکى محبوب باشد؛ مشروط بر آن که میزان تعیین شده مطالعه شده باشد!
12. رنگ کاغذ، رنگ قلم، نحوه نشستن، فاصله چشم با کتاب، نور محیط و سایر شرایط مکانى نیز - همان گونه که مىدانید - در کارآیى مطالعه شما کاملاً مؤثر است.
8 نکته در تمرکز مطالعه:
دکتر خادمى در کتاب «مطالعه روشمند» به نکاتى چند را براى ایجاد تمرکز حواس لازم مىداند:
1. علاقه به موضوع مورد مطالعه یکى از علل مهم ایجاد تمرکز و دقت در حین مطالعه است.
2. هماهنگى اراده و تخیل نیز در این رابطه کارساز است؛ به عبارت دیگر، چشمان فرد بر صفحه کتاب و افکار ش در حال پرواز به دور دستها نباشد!
3. برخى مسائل جسمى و روحى نیز مىتواند تمرکز فرد را بر هم زند؛ مانند گرسنگى، تشنگى، سردرد یا سایر دردها، نگرانى و اضطراب.
4. برخى مسائل محیطى نیز از عوامل برهم زننده تمرکزند: سروصداى زیاد، نور زیاد یا کم، لباس نامناسب و... .
آقاى حقجو در کتاب «روشهاى تسریع در خواندن و درک» چند نکته مهم دیگر را نیز بر این لیست مىافزاید:
5. یکى از مهمترین عوامل بر هم خوردن تمرکز عجله و شتاب است. این حالت سطح مطالعه را نازل مىکند و تمرکز را بر هم مىزند.
6. یکى از مسائل قابل توجه دیگر سنگینى معده و سیرى بیش از حد است. به قول حضرت رسول اکرم(ص) «پرى معده و سیرى زیاد به وجود آورنده حماقت است!» این همان خواندن و نفهمیدن و به عبارتى عدم تمرکز و ارتباط با مفهوم کتاب است.
7. انتخاب زمان مناسب از عوامل ایجاد تمرکز است؛ مثلاً پس از استراحت خصوصاً در صبحگاهان بهترین تمرکز و در ساعات خستگى و کسالت نامناسبترین تمرکز وجود دارد. البته در صبحگاهان لازم است قدرى ورزش کرد تابدن آمادگى لازم را به دست آورد.
8. نظم و انضباط در نوع مطالعه و ساعت مطالعه و مکان مطالعه همگى از عوامل ایجاد کننده تمرکز مطلوبترند.
9 نکته در سرعت مطالعه:
1. دکتر فیل ریس پیشنهاد مىکند، اگر قصد دارید سرعت مطالعه را افزایش دهید، حتماً ابتدا به فهرست مندرجات کتاب نظرى دقیق بیندازید تا کلیت کتاب را به دست آورید.
2. تند خوانى همیشه مناسب نیست. در مطالبى که به تعمق و تأمل نیاز دارد اصلاً نباید به کار گرفته شود.
3. مغز ما همیشه تندتر از بیان ما کلمات را دریافت مىکند. براى افزایش سرعت سعى کنید عادت بلند خوانى کتاب راترک کنید.
4. تمرین کنید، به جاى درک لغت به لغت یک جمله، به درک گروهى لغات عادت کنید.
5. به نظر نویسنده کتاب «تسریع در خواندن و درک» یکى از عوامل کندخوانى برگشت است؛ یعنى آن که فرد مرتب نگاه خود را به خطوط پیشین بر گرداند. این کار تمرکز فرد را از میان مىبرد و وقت زیادى را تلف مىکند. هنگام مطالعه چشم باید به طور مستقیم و به موازات صفحه حرکت کند و از پریدن به سطور بالا و پایین دورى جوید.
6. کسانى که با انگشت خط مورد مطالعه را دنبال مىکنند، باید این عادت را ترک گویند؛ زیرا در تند خوانى فقط چشم کار مىکند نه دست و نه زبان.
7. نویسنده کتاب «مطالعه روشمند» بر این باور است که حتى تکان دادن سر هنگام مطالعه از سرعت مطالعه مىکاهد. پس بهتر است این گونه بگوییم: در تند خوانى فقط چشم کار مىکند نه دست، نه زبان و نه سر. براى دیدن همه صفحه کتاب اصلاً به حرکت سر نیازى نیست. صفحه، خود در دامنه بینایى قرار دارد.
8. ایشان از مشکل دیگرى به نام «خالى خوانى» نام مىبرد که عبارتست از سرگردانى چشم در حاشیه سفید کتاب یا لابهلاى خطوط و یا هر قسمت غیر مفید صفحه. این حالت را دیدن غیر مفید نیز مىگویند و موجب کاهش سرعت مطالعه مىشود.
9. حتى نوع ورق زدن نیز به صرفهجویى در وقت کمک مىکند. ورق زدن درست آن است که با دست چپ واز گوشه بالایى صفحه صورت گیرد و چند لحظه قبل از پایان صفحه براى تورق آماده باشد. کسانى که با دست راست و از گوشه پایینى صفحه ورق مىزنند، از سرعت و تمرکز خود مىکاهند.
5 نکته در محافظت از کتاب:
در کتاب «هنر کتاب خواندن» به چند نکته جالب توجه اشاره شده است:
1. کتابى که جلد شده باشد، از کتاب بدون جلد بهتر و سالمتر باقى مىماند. این احتیاط را فورى و به محض خرید کتاب انجام دهید.
2. کتابهاى خودرا در قفسههاى شیشهدار نگهدارى کنید تا گرد و غبار هوا کمتر به کتابها آسیب برسانند.
3. اگر چارهاى جز استفاده از یک کتابخانه روباز ندارید، حداقل گاه کتابها را از گرد و غبار پاک کنید و براى کاهش آسیب رسانى حشره بید کتابها را ورق بزنید و هوا دهید.
4. استفاده از هواکش و تهویه مناسب در محل کتابخانه به عمر مفید کتابهاى شما مىافزاید.
5. هنریش هین مىگوید: هر کجا کتاب را بسوزانند، روزى انسانها را خواهند سوزاند.
در این دنیاى شتاب زده که با «بحران قرائت» روبهرو شده است، دردى از این عمومىتر نمىتوان یافت که مردم کم مىخوانند، سریع و شتاب زده مىخوانند، بد مىخوانند و... . این عبارت را دکتر جانسون در کتاب خویش به کار برده و بسیار ابراز نگرانى کرده است. واقعاً سرنوشت کتاب و کتابخوانى به کجا خواهد کشید؟ او مىگوید: «مردم گویى امروز از کتاب مىترسند. این بیمارى متأسفانه عمومى و همه گیر شده و شاید بهتر باشد آن را بیمارى ترس از کوشش نام نهاد.»
این آرزویى کهن و دیرینه بوده است که روزى بشر با تفکر و مطالعه انس گیرد و ساعات عمر خویش را با مطالعه پربرکت سازد؛ شاید حتى پیشتر از آن که سقراط بگوید: «جامعه وقتى به سعادت و فرزانگى مىرسد که مطالعه کار روزانهاش باشد».
ما نیز این گلگشت را با همان آرزو به پایان مىبریم و به عنوان حسن ختام سخن دو تن از بزرگترین نویسندگان جهان و جملهاى زیبا از مولاى متقیان على(ع) را زینت بخش نوشتار مىسازیم.
امام على(ع): هر کس اهل مطالعه باشد در سایه مطالعه کتب، به آرامشى بسیار والا دست مىیابد که هرگز از او سلب نمىشود.
ویکتور هوگو: خوشبخت کسى است که به یکى از دو چیز دسترسى دارد: یا کتابهاى خوب و یا دوستانى که اهل مطالعه کتاب باشند.
تولستوى: در دنیا لذتى نیست که با لذت مطالعه برابر باشد.
منابع:
هنر کتاب خواندن، آدریل جانسون.
500 نکته درباره مطالعه، فیل ریس.
مطالعه روشمند، عین الله خادمى.
روشهاى تسریع در خواندن و درک، محمد حسین حقجو.
چگونه فرزندم را به مطالعه علاقهمند کنم؟، مانفرد وسپل.
سلسله مقالات (دانش، مطالعه، کتاب)، حسین خنیفر.
4500 سخن از بزرگان، مجید اصلان پرویز.
اندیشه بزرگان، حسین رحمتنژاد. موفقیت در تحصیل بر آینده عوامل چندى به شرح زیر است:
1. میزان تلاش و کوشش، به گونهاى که بر اساس برنامهاى منظم صورت گیرد و نتیجه چنین تلاشى، متناسب، با میزان صرف وقت باشد. به طور مسلم کوششهاى منظم و پیگیر در تسلط به موضوع درس، نقش مؤثرى ایفا مىنماید.
2. انگیزه و علاقه، که عاملى درونى است و با روشن شدن هدف درس، بستگى و ارتباط مستقیم دارد.
3. تجربیات قبلى، که مفهوم دقیق آن، برخوردارى از پیش مطالعه فردى در زمینه درس جدید مىباشد.
4. تمرکز و دقت به گونهاى که ذهن با تمام توانایى و قدرت جذب اطلاعات علمى در حوزه درس مورد نظر فعال باشد.
5. برقرارى ارتباط منطقى و معنادار بین بخشهاى مختلف درس مورد نظر به گونهاى که «اصل پیوستگى» به عنوان یکى از اصول مهم یادگیرى حفظ شود، چنانچه سعى نمائید مطالب درسى را به صورتى مرتبط با یکدیگر در نظر گرفته و تأثیر حذف یا اضافه مطلبى را در آنها بررسى کنید، یادگیرى پایدار و پابرجایى را احراز کردهاید.
6. بهرهگیرى از تلقین مثبت، چنانچه تحت تأثیر افکار منفى قرار گیرید و در مقطعى از دوران تحصیل، باور کنید که فردى ناموفق و بیهوده هستید، عملاً رفتار و کردار شما متأثر از چنین وضعى خواهد شد و نتیجه مطلوبى به بار نخواهد آمد. لیکن با تلقین جنبههاى مثبت و سازنده به افکار امیدبخش و متعالى دست خواهید یافت و تداوم چنین افکار و حالاتى در نتیجه کارتان چشمگیر خواهد بود.
7. توکل به خداى متعال را در هیچ لحظهاى از زندگیتان از دست ندهید، بلکه در مواقع حساس و دشوارى که برایتان پیش مىآید، بیشتر از همیشه به نیروى ایمان به خدا، تکیه کنید و او را در همه حال ناظر بر خود و پشتیبان واقعىتان بدانید. در چنین صورتى به یارى حق، موفقیت در انتظار شما خواهد بود.
8. راهکار اساسی در تحصیل موفق، کسب انگیزه و تقویت نشاط و شادابی درسی نهفته است. بنابراین برای افزایش سطح انگیزه راهکارهای زیر را عملی سازید:
- لیستی از توانمندیهای خود تهیه کرده و روزی دو یا سه بار با صدای بلند آن را بخوانید مثلا بگویند من شخص با استعدادی هستم و من ... هستم .
- لیستی از فوائد مادی , معنوی , موقعیتی درس خواندن و کسب موفقیت تحصیلی تهیه نموده و آن را هر روز مرور کنید و هر روز نیم ساعت بر روی یکی از آن فوائد فکر کرده و 10 سطر درباره آن مطلب بنویسید و این عمل را برای یکایک فوائد انجام دهید و بعد هر کدام که برای شما خوشایندتر بود را گاه گاهی مطالعه و به آن بیافزائید.
- لیستی از پیامدهای منفی درس نخواندن , مانند اخراج از دانشگاه و یا مشروط شدن و... را تهیه و با تأمل در مورد یکایک آنها این پیامدهای منفی را برای خود جدی , بزرگ و معضل آفرین معرفی کنید.
9. گمان می رود یکی دیگر از عوامل شیوه ی درس خواندن می باشد لذا خوب است در روش تحصیل خود تجدید نظر کنید و با مطالعه بیشتر به یک شیوه علمی و کارآمد برسید ما در این مکاتبه توجه شما را به چند توصیه مهم درباره شیوه تحصیل جلب می کنیم :
- سعی کنید برای حفظ و جلب انگیزه لازم , به اتفاق یکی از دوستان خود مطالعه کنید و یا مباحثه کنید حال چه به همراه دوستان و چه تنها مطالعه می کنید به مراحل زیر نیز دقت کنید.
- دانشجوی گرامی شکل درس خواندن بر اساس ماده درسی , مقطع تحصیلی , زمان و فرصت تحصیلی و توانمندیهای فراگیر و موقعیت فراگیر تفاوت پیدا می کند.
بی تردید شکل تحصیل در دبستان با شکل تحصیل در دانشگاه یکسان نیست و شما نمی توانید همان گونه که در دبیرستان درس می خوانید در دانشگاه نیز به همان شیوه موفق باشید و یا شکل ارائه درس ریاضی و یاد گرفتن آن با درس فارسی متفاوت است بر همین اساس در دروس دانشگاه بیشتر حجم کار بر دوش فراگیر است و استاد تنها به ارائه مطالبی که دانشجو با تلاش فردی به آنها نمی رسد می پردازد و لذا دانشجو باید به تمام مطالب به شکلی پوشش دهد که هم مطالب سهل را خود فراگیر بگیرد و هم مطالب دشوار را به کمک استاد بیاموزد از این رو توصیه می شود;
- قبل از شرکت در کلاس درس پیش مطالعه (مطالعه قبلی ) داشته باشید.
- با بر شمردن ثمرات و فوائد درس و مجموعه دروس و اجرای دقیق موارد قبلی سطح انگیزه ی خود را افزایش دهید.
- به هنگام پیش مطالعه برخی نکات مهم درس را یادداشت کنید.
- رأس ساعت مقرر در کلاس درس حاضر شوید و بدانید تأخیر و غیبت (هر چند مجاز) آفت تحصیلی مفید است .
- در کلاس درس به سخنان استاد و ارائه او به صورت دقیق گوش دهید با تمرین میزان تمرکز حواس خود را بالا ببرید از 5 دقیقه شروع و لحظه به لحظه آن را زیادتر کنید.
- مطالب دشوار درس را یادداشت کنید.
- اگر بین مطالبی که در پیش مطالعه یاد گرفتید و آنچه استاد می گوید ناسازگاری احساس نمودید سؤال کنید و هر جا که ابهام رخ نمود نیز بپرسید.
- از استاد درخواست کنید که کتابهای دیگری را غیر از متن درسی به شما معرفی کند این کتاب ها باید یکی در سطح برتر از متن درسی و یکی در سطحی پائین تر از متن درسی باشد تا اگر مطلب را متوجه نشدید به کتاب ساده تر مراجعه کنید و اگر مطالب درس را متوجه شدید برای گسترش و تعمیق یاد گرفته ها به مطالعه آن بپردازید.
- بعد از فراگیر درس مدتی بر روی آن و مطالب یاد گرفته قبلی فکر کنید. یعنی فضائی مناسب و آرام برگزیده و حدود 30 تا 60 دقیقه به میزان ضرورت بر روی مطلب آموخته شده بیندیشید.
- بعد از یادگیری و تفکر حال مطالب را به زبان خود در دفتر اصلی درس یادداشت کنید که اگر به صورت مستمر و منظم تمام مطالب را این گونه بررسی و یادداشت نمایند در پایان ترم جزوه شما خود یک کتاب مفید خواهد بود. انشاء الله به نکات زیر در مورد شیوه مطالعه دقت کنید:
1. از مطالعه شتاب زده و تند جدا پرهیز کنید.
2. کتاب یا بخش مورد نظر از کتاب را به قسمت های کوچکتر تقسیم کنید و هر قسمتی را مطالعه کرده و بفهمید و بعد به سراغ قسمت بعدی بروید.
3. فضا و مکان مطالعه را برای خود مکانی جذاب و نشاط آفرین بسازید حتی با تغییر دکور و بکارگیری وسائل نشاط آور.
4. نور کافی , حرارت متناسب , وضعیت نشستن و... مناسب برای درس بکارگیری ابزار کمک آموزشی خوب در تحصیل و مطالعه بسیار مؤثر است .
5. ورزش صبحگاهی را فراموش نکنید و در روز در سه الی چهار نوبت و در هر نوبت 5 تا 6 بار تنفس عمیق را فراموش نکنید.
6. متن درسی و مورد مطالعه را هماهنگ و هم طراز با فهم خود برگزینید.
7. خود را به رعایت نظم در مطالعه عادت دهید مانند شروع در ساعت معین - اتمام در ساعت معین , عدم اخلال به روند مطالعه و قطع کردن آن , از انحراف فکر و حواس با تمرین اجتناب ورزید.
چند تذکر:
1. تحول جدید و ترک سابقه و روش قبلی به سرعت و سهولت انجام نمی پذیرد. لذا صبر و حوصله و مقاومت شرط موفقیت است .
2. نظارت بر اجرا و اینکه برنامه درسی خود را به دست خودتان ارزیابی کنید لازمه ی پیشرفت است چرا که نواقص را مرتفع و برنامه را رو به رشد پیش می برد بنابراین عملکرد تحصیلی خود را ارزیابی و نقاط ضعف آن را مرتفع سازید.
3. هرگاه در اجرای برنامه تحصیلی خود موفقیت داشتید خود را تشویق کنید و پشتکار خود را افزایش دهید.
4. برای هر روز (هر 24 ساعت ) خود برنامه داشته باشید و بر اساس آن حرکت کنید و شب میزان هماهنگی خود را با برنامه ارزیابی نمایید.
نظم و برنامهریزى در زندگى، براى استفاده مناسب از فرصتها و رسیدن به اهداف است. براى منظم شدن، بایستى اهداف را در دو گروه بلند مدت و کوتاه مدت تنظیم کرد و سپس برنامهاى زمان بندى شده براى وصول به آن طراحى و عمل نمود. بدون تعیین اهداف، برنامهریزى غیرممکن و بدون برنامهریزى، نظم نامیسر است.
اشخاص منظم، حتى براى کوچکترین کارهاى زندگى خود داراى برنامه هستند؛ مثلاً چگونه خوابیدن، چگونه لباس پوشیدن، چگونه نماز خواندن، چگونه ناخن گرفتن، چگونه موها را شانه کردن و...
موفقیت در هر کارى مرهون سه امر است: 1- شناخت هدف، 2- برنامهریزى، 3- همت و تلاش.
با توکل بر خداوند و اجراى سه رکن فوق یقینا به هدف خواهید رسید.
| پا فشارى و استقامت میخ سزد ار عبرت بشر گردد | بر سرش هر چه بیشتر کوبى پافشاریش بیشتر گردد |
یکى از دانشمندان بزرگ مشهور به «ابو جعرانه» موفقیت خود را در درس آموزى از حشرهاى به نام «جعرانه» مىداند. وى مىگوید: در مسجد جامع دمشق کنار ستونى صاف نشسته بودم. جعرانه (حیوانى شبیه سوسک) را دیدم که مىخواهد از ستون بالا برود و کنار شعلهاىکه بالاى ستون مىسوخت بنشیند. من از اول شب تا صبح کنار آن ستون بودم. حشره هفتصد بار سعى نمود بالا برود ولى هر بار به پایین سقوط مىکرد. زیرا ستون صاف و لغزنده بود، از تلاش و همت آن حشره تعجب کردم. برخاستم وضو ساختم و باز گشتم دیدم حشره به بالاىستون رفته و کنار شعله چراغ پىسوز آرمیده است. بلى برادر عزیز!
| زکوشش به هر چیز خواهى رسید | به هر چیز خواهى کما هى رسید |
شما قصد دارید درس بخوانید و پیشرفت کرده و به آرزوهاى خود برسید. بنابراین از مشکلات نهراسید. تلاش کنید بالاخره موفقیت را در آغوش خواهید گرفت. «سکاکى» از دانشمندان بزرگ نیز در سن چهل سالگى به درس خواندن روى آورد. وى چنان کم استعداد بود که راه حجرهاش را گم مىکرد. اما با تلاش توانست به یکى از دانشمندان بزرگ تبدیل گردد که نگارشهاى وى پس از 12 یا 13 قرن هنوز به عنوان متن درسى پا برجاست. اکنون شما باید:
اولا؛ عزم و همت خود را محکم کنید.
ثانیا؛ با مشورت با افراد خبره نحوه درس خواندن خود را اصلاح کنید. براى اوقات شبانه روز خود برنامهریزى نمایید. ساعات اولیه صبح را نخوابید و سعى کنید در آن ساعات درس بخوانید. براى خود هم مباحثه انتخاب کنید و تمامى دروس را بدون استثنا با او مباحثه وگفت و گو کنید.
ثالثا؛ برای پای بند بودن و عمل کردن به برنامه های طراحی شده خود از یک برنامه تنبیه و پاداش کمک بگیرید و در پایان هر روز یا هر هفته به میزان موفقیت ها و عملی کردن برنامه های طراحی شده خود را تشویق کنید و به میزان تنبلی ها و عمل نکردن به آن برنامه خود را تنبیه کنید.
منبع:پرسمان دانشجویی
صالح ....